سبک زندگى اسلامى، شيوه زندگى فردی و اجتماعى اسـت كـه همـه يـا بيشـتر متدينان به اسلام يـا گـروه مـؤثری از جامعـه اسـلامى بـه آن عمـل می كنـد و در رفتارشـان منعکس می شود.[۱]اصلاح سبك زنـدگى انسـانها بـر اسـاس آموزه های عقلانى و وحيانى یکی از اهداف مهم تمام پیامبران و اولیای الهی بوده است. مباحـث فرهنگـى و سـبك زندگى و تبيين درست الگوی زندگى اسلامى در بين مردم یکی از دغدغه های فکری مقام معظم رهبری مى باشـد، سـخنانى در رابطـه بـا سبك زندگى بيان كردند، كه به نوعى همان تعريف سبك زندگى از منظرايشان مى باشد: رفتار اجتماعى و سبك زندگى تابع تفسيرما از زندگى است؛ هـدف زنـدگى چيسـت؟هر هدفى كه ما برای زندگى معين كنيم، برای خودمان ترسيم كنيم، به طور طبيعى متناسـب با خود، يك سبك زندگى به ما پيشنهاد مى شود. يك نقطه اصـلى وجـود دارد و آن ايمـان است؛ يك هدفى را بايد ترسيم كنيم (هدف زندگى را) به آن ايمان پيدا كنيم. بدون ايمان، پيشرفت در اين بخش ها امكانپذير نيست.كار درست انجام نمى گيرد. حالا آن چيـزی كـه به آن ايمان داريم، مى تواند ليبراليسم باشد، مى تواند كاپيتاليسم باشد، مى تواند كمونيسم يـا فاشيسم باشد، مى تواند هم توحيد ناب باشد، بالاخره به يك چيزی بايد ايمان داشت، اعتقاد داشت؛ به دنبال اين ايمان و اعتقاد پيش رفت؛ مسئله ايمان مهم است؛ ايمان بـه يـك اصـل، ايمان به يك لنگرگاه اصلى، اعتقاد به يك چنين ايمانى بايد وجود داشـته باشـد. بـراسـاس اين ايمان، سبك زندگى انتخاب خواهد شد.(بیانات رهبری. ۹۱/۷/۲۳)نهایتا سبك زندگى همان هيئت تركيب آداب مى باشد؛ با ايـن بيـان كه رفتارهای ساده و جلوه هـای ظـاهری افـراد، وقتـى بـه صـورت يكپارچـه در نظـر گرفتـه مى شود، سـبك زنـدگى آنـان را رقـم مـىزنـد. مـواردی همچـون الگـوی مصـرف، آداب معاشرت، پوشش، آرايش، تغذيه، مسكن، گذران اوقات فراغت و مسـافرت در يـك بسـته كامل از سبك زندگى افراد قرار دارند. اين جلوه هـای رفتـاری، نمـای خـارجى شخصـيت افراد در محيط زدگـى و نشـانى از عقايـد، باورهـا، ارزش هـا و علاقـه های آنـان مى باشـد و تركيب آنها، شخصيت فردی واجتماعى آنان را نشان مى دهد [۲]قرآن کریم كه مهمترين منبع آموزه های اسلامى به شمار مى رود، سرشار از الگوهايى است كه شيوه زيست مؤمنانه و مورد نظر اسلام را معرفى مى كنـد و در پرتو آيات آن، سيره پيامبر گرامى اسلام نيز به عنوان اسوه و نمونه عالى زندگى به تمام مسلمانان معرفى شده اسـت. همچنـين روايـات فراوانـى از اهـل بيـت در اختيـار جامعـه مسلمان قرار دارد كه با الهام از تعـاليم نـورانى قـرآن کـریم ودر شـرائط متفـاوت اجتمـاعى، مصاديق متعددی از الگوهای زندگى دينى را تبيين ومعرفى كرده اند. به خصوص بهره مندی برخى از اين دوره های تاريخى از تمايزات ويژه فرهنگى، اجتماعى، سياسى و علمـى بـرای زمان ما كه جامعه اسلامى بار ديگر در دورهای قـرار گرفتـه، مى توانـد دسـتاوردهای بسـيار مهمى را در پى داشته باشد.[۳] مقام معظم رهبری در مورد وجود راهكار و برنامه چگونـه زيسـتن در آموزه هـای دينـى فرمودند: «اسلام فقط برای اين نيامد كه اعتقادی را در زوايای قلب وذهن انسانها به وجود آورد و لو آن اعتقاد در عمل و زندگى آنها هيچ گونه اثری ندارد. اسلام آمد تـا زنـدگى را متحول كند و راه بشررا تصحيح نمايد. اعتقاد به اسلام، سرچشمه علم بشراسـت، احكـام و قوانين اسلام، فراگير همه عرصه‌های زندگى انسانهاست. زندگى اجتماعى، زندگى فردی، زندگى سياسى ومشى اقتصادی ـ و اسلام بـرای همـه آنهـا برنامـه و راهنمـايى دارد. امـروز بحمدااللهٰ ملت ايران مفتخر است كه همه عرصه های زندگی خود را تحت تعلیم اسلام گذاشته است، البته واقعيت زندگى ما، با آن چيزی كه اسلام از ما مى خواهد، فاصـله بسـيار زيادی دارد لكن جهت گيری نظام اسلامى به سمت پركردن اين فاصله است» (بيانات رهبری: 1380/3/20). ايشان در بيانى ديگر در تبيين معنای توحيد به اين مسئله اشاره كـرده و گفتنـد: «بعثت نبى اكرم در درجه اول، دعوت به توحيد بوده و توحيـد نيـز صـرفا يـك نظريـه فلسفى و فكری نيست، بلكه يك روش زندگى برای انسانهاست» (بيانات رهبـری: 1382/7/2). ايشان در تعيـين تكليـف مسـلمانان در سـبك معاشـرت وديگـرعرصـه ها از سـوی اسـلام، فرمودند: «اسلام، تكليف مسلمانان را در معاشرت، در كيفيت زنـدگى فـردی، در خـورد و خوراك، در لباس پوشيدن، در درس خواندن، در روابط با حكومت، در روابط با يكديگر و در معاملاتشان معين كرده است» (بيانات رهبری: 1369/10/1).بنابراين با مراجعه به منابع غنى اسلام، مى توان نمونه های فراوانى را برای اثبات ايـن امـر ارائه كرد. بسياری از بايدها و نبايدهای قرآن و آموزههای اهل بيت به شـيوه های عملـى چگونه زيستن، مى پردازند. به عنوان نمونه، روايات فراوانى مربوط به شـيوه در حـوزه فـردی همچون، خوردن و خوابيـدن، پوشـش، مسـكن، مسـافرت و در حـوزه اجتمـاعى، همچـون تعامل با ديگران، در حوزه خانوادگى، همچـون شـيوه تعامـل بـا اهـل خانـه و بسـتگان ودر حوزه محيط زيست، همچون شيوه برخورد بـا حيوانـات، از امامـان معصـوم:نقـل شـده است. علاوه بر اين، خداوند سبحان نيز برای دسترسى آسان انسان به بهترين سبك زندگى، در كنار ابلاغ بايدها و نبايدها، سبك و سيره عملـى پيـامبر اسـلام را بـه عنوان الگـو در اختيار بشر قرار داد و همگان را به پيروی از آنان توصيه فرموده است:«لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا»[۴]

نتیجه گیری:سبک زندگی اسلامی، چارچوبی جامع و هماهنگ با آموزه‌های وحیانی و عقلانی است که تمامی ابعاد فردی و اجتماعی انسان را در بر می‌گیرد. این سبک، بر پایه ایمان و توحید بنا شده و از طریق قرآن، سنت، و سیره معصومان تبیین می‌شود. مقام معظم رهبری بر ضرورت اصلاح سبک زندگی بر اساس ارزش‌های اسلامی تأکید دارند و آن را عاملی اساسی در هدایت فرد و جامعه می‌دانند. احیای این سبک زندگی، نیازمند معرفت دینی عمیق، برنامه‌ریزی فرهنگی، و ارائه الگوهای عملی است تا بتواند در برابر چالش‌های فکری و اجتماعی عصر حاضر، هویت اسلامی را حفظ و تقویت کند.

پی نوشت:

[۱]مصباح، محمدتقى (1392)، «سبك زندگى اسـلامى، ضـرورتها و كاسـتیها»ص:۶

[۲]حسين زاده، على (1393)، «سبک زندگی»ص:۲۱

[۳]فاضـل، قـانع (1392)، «سـبك زنـدگى، ضـرورتها و راهبردهـا»ص:۴۱

[۴]احزاب آیه۲۱

تعلیم و تربیت فرزندان یکی از وظایف بسیار مهم و سنگینی است که بر دوش والدین نهاده شده است زمان کودکی بسیار حساس و سرنوشت ساز است. شخصیت کودک هنوز شکل نگرفته و برای پذیرش هر نوع تربیت آمادگی دارد. اتفاقاً این دوران حساس را در دامن مادر و تحت سرپرستی پدر میگذارند و در اثر رفتار و گفتار آنان استعدادهایش پرورش می یابد و شخصیت آینده اش ساخته می شود.

بنابراین سرنوشت هر کودک تا حد زیادی در اختیار والدین است. کودک درسهای اصلی و اساسی خود را از والدین کسب می کند و این اعمال و رفتار والدین است که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در کودک اثر می گذارد. البته این تنها آموزش ها، القائات والدین نیست که در کودک اثر میگذارد بلکه جریانات عاطفی اخلاقی انضباطی و ….. والدین نیز در تربیت وی اثر گذار خواهد بود و این تأثیرات عامل سازندگی و یا ویرانی جسمی ،روانی عاطفی ذهنی و …. کودک می شود.به سخن دیگر کودک با فطرت پاک و سالم به دنیا می آید و باورها و رفتار او متفرع و متأثر از اندیشه و اعمال والدین و زمینه سازیهای آنان میباشد اصول تربیت یکی از مقوله های بحث انگیز تربیت است؛ پدر و مادر نه تنها باید با سخن و گفتار و پند و اندرز بهترین هدایت کننده ی فرزندان خود باشند بلکه باید عملا نیز خوبیها را در دل و جان آنها ایجاد نمایند.تا آن عمل درست در زوایای جانشان اثر بگذارد. امام حسن «ع» فرمود: مادرم زهرا علیها السلام» را دیدم که در شب جمعه تا صبح نماز میخواند و تک تک مؤمنین را دعا می کرد و خود را دعا نکرد از او پرسیدم چرا به خودت دعا نمی کنی؟ جواب داد پسرم اول همسایه بعد خویشتن.[۱]کودکانی که از پدر و مادر خود وفا و محبت دلسوزی نسبت به فقرا و مردم و همسایه ها ببینند و فساد اخلاق چون دروغ و نفاق و … را در رفتار پدر و مادر مشاهده نکنند نفس این گونه اعمال آنها را به خوبیها و رستگاری رهنمون می سازد. »[۲]در روایتی آمده است: اسحاق بن عمار گوید: «سمعت ابا عبدالله «ع» يقول: أن الله ليفلح بفلاح الرجل المؤمن ولده و ولد ولده[۳] : امام صادق «ع» فرمودند با فلاح و رستگاری مردان با ایمان خداوند فرزندان و فرزند زادگان آنها را خوشبخت و رستگار می کند.پس ما والدین وظیفه داریم که نخست خود را تربیت کنیم سپس به تربیت فرزند خویش بپردازی.بر این اساس میگوییم برای اینکه بتوانیم فرزندانی دیندار و مزین به اخلاق نیکو تربیت کنیم باید بکوشیم در حد امکان ابتدا نفس خویش را در این راستا پرورش دهیم زیرا و همه ی موفقیتهای ما وابسته به میزان موفقیتی است که در خودسازی خود داشته ایم و گامی بسیار بزرگ در تربیت فرزندانمان برداشته ایم.معرفی الگوهای مثبت و جهت دادن حس تقلید فرزندان:

یکی از اصول مهم تربیت اصل الگویی است که بسیار مهم و تأثیر گذار است. در این اصل از فرد یا افرادی که دارای رفتار مطلوب هستند به عنوان سرمشق و الگو استفاده شده است تا از رفتار او پیروی و خود را با او همسان سازد تأثیر شخیصت الگوها در شکل گیری رفتار و منش کودکان نوجوانان و جوانان و تشکیل و تثبیت شخصیت اخلاقی و اجتماعی آنان فوق العاده چشم گیر است عامل مهم تأثیر پذیری الگویی غریزه تقلید است که یکی از نیرومندترین ریشه دارترین و سودمندترین غرایز بشری که در طبیعت انسانها نهاده شده و نیازی به آموزش ندارد کودک از همان آغاز یک مقلد است و تا آخر عمر هم چنان مقلد باقی میماند گرچه با رشد عقلی از تقلید او کاسته خواهد شد.»[۴]اسلام که دین کامل و انسان ساز است به این مسئله عنایت خاصی داشته است.زیرا به نقش مهم و سازنده الگوها در تربیت افراد واقف بوده است. سخنان نورانی ائمه معصومین «ع» نیز حاکی از نقش مهم الگوها در زندگی انسان است:حضرت امام صادق «ع» نقش رفتار الگوها را خیلی مؤثرتر از گفتاری دانسته و چنین فرمود: «كونوا دعاة الناس بأعمالكم : با رفتار خود مردم را به نیکی دعوت کنید».[۵]الگو بودن والدین:

پدر و مادر اولین و آشناترین چهره هایی هستند که کودک با آنها برخورد می کند.

در دوران ناتوانی و نیاز و وابستگی کودک پدران و مادرانند که با عشق و اخلاص به یاری کودک آمده و از او پرستاری نمایند کودک به تدریج به موقعیت حساس پدر و مادر و نیاز شدید خود به آنان پی میبرد و متقابلاً به آنان علاقه مند می شود. به همین جهت والدین خود را بهترین خیر خواه ترین و با نفوذ ترین اشخاصی می دانند که می توان آنها را الگو و سرمشق زندگی خود قرار داد و از رفتارشان پیروی نمود. بنابراین می توان پدر و مادر را به عنوان اولین موثرترین با دوام ترین و مطمئن ترین الگوها معرفی کرد[۶]؛ بدین جهت می گوییم:رفتار و کردار والدین بر اثر تقلید در رفتار فرزندان تبلور می یابد.محبت و مهرورزی:

بی شک یکی از اساسی ترین نیازهای انسان پس از نیازهای زیستی همچون آب غذا و نیاز به محبت است. به گونه ای که اگر این نیاز برآورده شود کودک تا حد بسیاری در برابر نیازهای زیستی مقاومت کرده آن را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد، از آنجا که خانواده نخستین سرپرست کودک است لازم است خانواده به ویژه والدین به این نیاز کودک توجه خاص داشته باشند و بدانند پاسخ گویی صحیح به این نیاز کودک اساس و پایه تربیت او را تشکیل می دهد.[۷]سیره عملی پیشوایان معصوم و احادیث آنها کاملاً این امر را آشکار می سازد.رسول گرامی اسلام «ص» بر کودکان و غیره محبت و مهربانی می کردند و هم مردم را به این امر فرا میخواندند،روایاتی را در این راستا ذکر می کنیم. الف. مالک می گوید: کان رسول «ص» يزور الانصار فيسلم على صبيانهم و يمسح رؤسهم و يدعولهم »[۸]پیامبر اکرم «ص» به دیدار انصار می رفت و بر کودکان آنها سلام میکرد و دست بر سر آنها میکشید و برای آنها دعا می کرد.

ب.در بیان دیگری نیز فرمود: من قبل ولده كتب الله عز وجل له حسنة و من فرحه، فرحه الله يوم القيامة[۹]: هر کسی فرزندش را ببوسد خداوند در مقابل برای او حسنه ای قرار دهد و هر کسی فرزندش را شاد کند خداوند در روز قیامت او را شاد کند.اصول محبت:

اعتدال در محبت محبت دارویی است که فقدان آن موجب ناراحتی و بیماری شخصیت و زیاده روی در آن نیز سبب مسمومیت حیات عاطفی افراد می گردد زیرا آنها را از خود راضی و خود پسند بار می آورد،بزرگترین وظیفه والدین کودکان در اعمال این شیوه تربیتی رعایت حد اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط در ابراز محبت نسبت به فرزندان خویشتن است.

نتیجه:تربیت فرزندان مستلزم الگو بودن والدین در گفتار و رفتار است، زیرا کودکان با غریزه تقلید از آنان تأثیر می‌پذیرند. اصلاح و خودسازی والدین، مقدمه‌ای بر تربیت صحیح فرزندان است. آموزه‌های دینی بر اهمیت محبت، اعتدال و الگوگیری از شخصیت‌های متعالی تأکید دارند. بنابراین، والدینی که به اصول اخلاقی و دینی پایبند باشند، زمینه‌ساز پرورش نسلی دیندار و موفق خواهند شد.

پی نوشت:

۱.محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشيعه، ج ۷، ص ۱۱۲

۲.محمد دشتی مسئولیت تربیت، ص ۱۵۷ _۱۵۶

۳.محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰، ص ۱۷۸

۴.ابراهیم امینی، اسلام و تعلیم و تربیت، ص۳۹۳_۳۹۲

۵.محمد باقر مجلسی، بحار الانوار ج ۵، ص ۱۹۸

۶.ابراهیم امینی،اسلام و تعلیم و تربیت، ص۳۹۵_۳۹۴

۷.سید علی حسینی زاده، تربیت فرزند،ص ۸۲

۸.محمد بن يوسف صالحی شامی، سبل الهدى والرشاد في سيرة خير العباد، ج ۹، ص ۳۷۰

۹.محمدبن یعقوب ^کلینی، کافی، ج۶،ص۴۰

🌷 آیت الله حق شناس (ره) :

✍ رفقای عزیز ! شما را به خدا مواظب زبان و گوشتان باشید. هر حرفی نزنید ، به هر حرفی گوش ندهید.خدا شاهد است گاهی اوقات به خاطر یک غیبت فقط یک غیبت حاجت شما را نمیدهند.

👌 در قیامت از اعمال خوب شما بر میدارند و روی اعمال خوب غیبت شونده میگذارند. حال هِی برو غیبت کن ببیبن کجا رو میگیری؟

☘ من در یک جلسه ای بودم که پشت سر شخصی غایب حرف های ناروایی زده شد. با اینکه بنده حرف های آنها را رد کردم و از آن شخص دفاع کردم.امّا شب در عالم رویا به بنده گفتند : چرا از آن مجلس برنخواستی؟ گفتم : من هر آنچه که آنها گفتند رد کردم و از شخص غایب دفاع کردم. گفتند : آیا حرف های شما را قبول کردند؟ گفتم خیر! گفتند : پس چرا از آن مجلس بیرون نرفتی؟ همان رفتن تو جواب قاطعی برای آنها بود.آره !! مسئله ، بسیار مهم و ظریف است.

☘ همیشه این حدیث را به یاد داشته باشید که : ” سامع الغیبة احد المغتابین ” یعنی گوش کننده به غیبت در حکم غیبت کننده است.

🖋 مال حرام تا آبروی آدم را نبرد انسان را رها نمی‌کند

🌷 آیت الله  جوادی آملی : 

☘ هرگز خیال نکنیم حرفی که زدیم ، مال حرامی که گرفتیم و یا آبرویی کسی را بردیم ، گذشته ؛ خیر!  چیزی نمی‌گذرد! هر کاری که کردیم بالاخره ثمر آن را می بینیم مگر اینکه با توبه آن را ترمیم کنیم.

☘ چون نظام عالم طبیعت ، جای تغییر و تبدیل است. شما ببینید بدبوترین کود وقتی تحت تدبیر کشاورز قرار بگیرد ، می‌شود گل یاس یا می‌شود سیب و گلابی.

☘ اینجا جای تبدیل و تغییر است. کار توبه ، اِنابه و توجه همین است ؛ «إِذَا مَاتَ ابْنُ آدَمَ انْقَطَعَ عَمَلُهُ» اما تا زنده‌ایم جای تغییر و تبدیل است.

🖋 ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﯾﻮﺳﻒ ﻭﻗﺘﯽ ﻣﯿﺨﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﯾﻮﺳﻒ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﻩ بیاندازند ، ﯾﻮﺳﻒ ﻟﺒﺨﻨﺪﯼ ﺯﺩ!

❓ﯾﻬﻮﺩﺍ ﭘﺮﺳﯿﺪ : ﭼﺮﺍ ﻣﯿﺨﻨﺪﯼ؟ ﺍﯾﻨﺠﺎ ﮐﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﻨﺪﻩ ﻧﯿﺴﺖ…!

☘ ﯾﻮﺳﻒ ﮔﻔﺖ : ﺭﻭﺯﯼ ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﺑﻮﺩﻡ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ با ﻣﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﺷﻤﻨﯽ ﮐﻨﺪ ، ﺑﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﻧﯿﺮﻭﻣﻨﺪﯼ ﺩﺍﺭﻡ…!

☘ ﺍﯾﻨﮏ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻂ ﮐﺮﺩ، ﺗﺎ ﺑﺪﺍﻧﻢ ﮐﻪ “ﻧﺒﺎﯾﺪ جز خدا ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﺑﻨﺪﻩﺍﯼ ﺗﮑﯿﻪ ﮐﺮﺩ.”

✍ ﺁﯾﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ؟

☘ اَلَیْسَ اللهُ بِکافٍ عَبْدِه

📒 ﺳﻮﺭﻩ ﺯﻣﺮ ، ﺁﯾﻪ۳۶